توسط : چک چکو در استهبان
چک چکو از دیگر آیین های عاشورایی شهرستان استهبان است که هر سال در عصر عـاشورا برگزار می شود، گفت: این مراسم نمادی از اتـفـاقات عصر عاشورا برای امام حسین (ع) و یـاران بـاوفایشان است کــه اجساد مطهرشان زیر سم اسبـان اشقیــا به خاک خون کشیده شد و چک‌چکو بـرگرفته از چکاچک و صدای برخورد شمشیرهاست .
وی که در جریان برپایی سوگواره سفری تا عروج انسانیت این آیین را در گذر هنر عاشورایی شیراز به مردم شیراز ارایه داد، خاطرنشان کرد: دراین مراسم که همواره در میدان اصلی شهر استهبان برگزار شده، عزاداران با حرکتی هماهنگ ۲ قطعه چوب یا سنگ را به یکدیگر کوبیده و بصورت دوار به عزاداری سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله علیه السلام می پردازند.
برپایه این گزارش مراسم اینگونه اجرا شد که بااشاره نوحه خوان هنگام نوحه خوانی، عزاداران، سنگها را در ۲دست نگاه داشته و بالا می‌برند و در بالای سر دو سنگ یا دو چوب را به هم می‌زنند و بعد همزمان با ریتم نوحه، خم شده و دوباره سنگها را میان دو پایشان به یکدیگر می‌زدند ، سپس به صورت هماهنگ یک گام به جلو و یک گام به عقب برمی داشتند و بیت اول نوحه را (این دل تنگم عقده ها دارد گوییا میل کربلا دارد)تکرار می‌کردند.
آیین چک چکو که قدمتی ۲۰۰ ساله دارد، سال ۸۸ در فهرست میراث معنوی یونسکو ثبت شد، که می توان از برخی پیشکسوتان این میراث معنوی فرهنگی ایران چون خلیل سخایی، حسین سراجی، ابراهیم قربان، خلیل اسماعیل پور و صفدر دوام که ازشاخصه های اصلی این آیین هستند نام برد.
پیشینه تاریخی چک چکو در پیوند با دوران حکومت کریم خان زند در فارس است و این رسم در حقیقت شکلی نمادین از اتفاقی است که بنا بر روایات پاره ای از مورخین، در عصر عاشورا، پس از شهادت سرور آزادگان و یارانش افتاده بود. و این پیشامد، همانا سنگ باران کردن پیکرهای شهدا و خیام حرم امام حسین توسط لشکریان یزید بود.مردم بر این باورند که در آن عهد سر امام حسین را به دروازه ی شام آویزان کرده و بچه های شام می آمدند و بر سر مبارک آن حضرت سنگ می زدند.
تعبیر دیگری که از این مراسم کرده اند این که لشکریان یزید پس از همه ی کشت و کشتارها، با اسب بر جنازه های شهدا تاختند و این صدا یادآورسم کوبی اسبان اشقیا بر اجساد اولیاست.باور دیگر این که لشکریان یزید پس از به شهادت رساندن امام حسین(ع) و یاران باوفایش، بسیار افسرده و سست اراده شدند.عمر سعد برای این که روحیه ی یاس بر سربازانش غالب نشود، دستور می دهد تا رقص و پایکوبی کنند وشادی بنمایند.آهنگین بودن و حرکات موزون این مراسم به نوعی تداعی کننده ی آن واقعه است.و یا این تعبیر که واژه ی “چک چک” از صدای برخورد شمشیر ها (چکاچک) گرفته شده است.
“چک چکو” در واقع نوعی تعزیه و نمایش سنگ پرانی است.زیرا عزاداران با برداشتن دو سنگ(البته امروزه از دو قطعه چوب تراش خورده استفاده می کنند.) و بر اساس آهنگ گفتار مرثیه خوان،دست ها را بالای سر برده و دو بار _بافاصله ی زمانی کم و پشت سر هم_ سنگ ها را به هم می زنند،سپس دولا می شوند و سنگ ها را در میان پاها، دو بار دیگر با همان ریتم قبلی به هم می زنند و پس از آن قد راست می کنند و روی یک پاشنه ی پا می چرخند و یک قدم به جلو می گذارند و در قدم بعدی، بی درنگ سنگ ها را بالای سر برده وهمان حرکات قبلی را تکرار می کنند.
عزاداران در یک ردیف و با فاصله ی یک قدم از یکدیگر به صورت قوسی قرار می گیرند و می چرخند و مرثیه خوان در مرکز دایره می ایستد. به تدریج بر تعداد سوگواران افزوده می شود و قوس بزرگ و بزرگتر می گردد تا به صورت دایره ای در می آید.
