صنعت توریسم و گردشگری چیست؟(۴)

انواع گردشگری

گردشگری طبیعت،گردشگری مذهبی، گردشگری تاریخی و گردشگری سلامت از شاخه های گردشگری هستند که در این مقاله از مجله سفر به آن می پردازیم.

گردشگری طبیعت

گردشگری گام مهمی در راستای آشتی با طبیعت

صنعت گردشگری شاخه های متعددی دارد و همه ی افراد می توانند با توجه به سلیقه و اهداف سفر، یکی از آن ها را انتخاب کنند. یکی از مهم ترین شاخه های این صنعت اکوتوریسم یا توریسم طبیعت است که در چند سال گذشته طرفداران بسیاری در ایران و جهان پیدا کرده است.

در این بخش از مطلب  مجله سفر قصد داریم شما را با گرشگری یا توریسم طبیعت، وظایف شما در این گونه ی گردشگری، نکاتی که باید در طبیعت گردی بدانید آشنا می کنیم؛ بنابراین اگر تا به حال توریسم طبیعت را تجربه نکرده اید و دوست  دارید با این تجربه ی هیجان انگیز بیش تر آشنا شوید، پیشنهاد می کنیم در ادامه  با ما همراه باشید.

بسیاری توریسم طبیعت را یک تیغ دو لبه می دانند؛ به این معنا که همانقدر که می تواند در راستای حفظ محیط زیست و اکوسیستم موفق عمل کند، می تواند باعث نابودی محیط زیست نیز شود.

برای مثال طبیعت گردان معروف در سر تا سر دنیا وجود دارند که نقاط بکر و دست نخورده ای را معرفی می کنند و متاسفانه در مواردی دیده شده این نقاط در کم تر از چند ماه با هجوم گردشگران و رفتارهای غیر مسئولانه، در معرض نابودی قرار می گیرد. از سوی دیگر همین طبیعت گردان در موارد بسیاری مناطقی را معرفی می کنند که مورد بی توجهی قرار گرفته است و موفق می شوند با آگاه کردن مردم این مناطق را از خطر نابودی نجات دهند. توریسم طبیعت دسته بندی های گوناگونی دارد که از جمله ی آن ها می توان به گردش آبی و ساحلی، کوهنوردی، غار نوردی، بیابان‌گردی، دامن ه‌نوردی، مردم‌شناسی، طبیعت‌ درمانی و… اشاره کرد.

 توریسم طبیعت در ایران

ایران از جمله کشورهایی است که از تنوع طبیعی بالایی برخوردار است و همین عامل آن را به یکی از بهترین انتخاب ها برای توریسم طبیعت تبدیل کرده است. شما می توانید طیف وسیعی از پدیده های جالب طبیعی اعم از کوه، دشت، بیابان، جنگل، دریا، غار و… را در کشورمان پیدا کنید. با این حال متاسفانه تاکنون موفق نشدیم ظرفیت های توریسم طبیعت ایران را به بهترین نحو به جهانیان نشان دهیم.

از سوی دیگر رفتارهای غیر مسئولانه ی بسیاری از گردشگران باعث شده، بسیاری از مکان های طبیعی که به جرات می توان گفت در سر تا سر دنیا کم نظیرند در معرض نابودی قرار بگیرند و گردشگران به جای لذت از طبیعت با کوهی از زباله رو به رو شوند که اجازه تماشای طبیعت را به آن ها نمی دهد! خوشبختانه در چند سال گذشته حرکت های سازماندهی شده و خودجوشی در راستای شناساندن طبیعت زیبا و بکر ایران به جهانیان، انجام گرفته است که از جمله ی آن ها می توان به سفر به نقاط مختلف توسط طبیعت گردان و تهیه ی گزارش و به اشتراک گذاری آن در شبکه های اجتماعی، سفر به نقاط مختلف و جمع آوری زباله ها و… اشاره کرد.

در هر صورت توریسم طبیعت یکی از ارزان ترین و البته مفیدترین زیرشاخه های صنعت توریسم است و به کمک آن می توان ضمن شناساندن جاذبه های گردشگری به جهانیان، گام مهمی در راستای حفظ محیط زیست و ترویج سبک زندگی مسئولانه نیز برداشت. صنعتی که متاسفانه هنوز در کشورمان جایگاه مطلوب خود را به دست نیاورده است، اما از پتانسیل بالایی در راستای جذب گردشگران خارجی و داخلی، برخوردار است.

 نکاتی برای طبیعت گردان

طبیعت غیر قابل پیش بینی است.

شاید این جمله را بارها و بارها شنیده باشید، اما تا وقتی کوله بارِتان را جمع نکنید و برای چند روز هم که شده به دل طبیعت نزنید، نمی توانید معنای آن را به خوبی درک کنید. طبیعت گردی پر از اتفاقات منحصر به فردی است که ممکن است تنها برای شما اتفاق بیفتد، با این حال با استفاده از تجربه های دیگر طبیعت گردان می توانید سفر بی دردسر تری را تجربه کنید.

در ادامه بعضی از نکاتی که رعایت آن ها در توریسم طبیعت می تواند مهم و ضروری باشد را با هم بررسی می کنیم.

 حشرات

حشرات اصلی ترین خطری که بسیاری از گردشگران را در توریسم طبیعت تهدید می کند. با توجه به این که این گونه های جانوری عجیب و غریب بومی هر منطقه هستند و از نقطه ای به نقطه ی دیگر متفاوتند نمی توان نسخه ی کلی را برای مواجه با آن ها در نظر گرفت. با این حال رعایت نکات زیر می تواند شما را در مواجه با این موجودات موذی، یاری دهد.

 پیش از تجربه ی توریسم طبیعت، پیشنهاد می کنیم به خوبی درباره ی مقصد مورد نظر تحقیق کنید و با انواع حشرات بومی منطقه و راهکارهای مقابله با آن ها به خوبی آشنا شوید.

 در گام بعدی حتما یک اسپری و پماد ضد نیش حشرات را در کوله بار سفرِتان قرار دهید تا از گزیده شدن به طرز مطلوبی جلوگیری کنید.

در صورت گزیده شدن توسط حشرات ابتدا نیش حشره را توسط یک پنس یا انبرک از بدنتان خارج کنید، سپس محل گزش را ضد عفونی کرد و به سرعت خود را به یک مرکز درمانی برسانید، همچنین می توانید برای جلوگیری از سوزش از چند قطعه یخ استفاده کنید.

رعد و برق

صاعقه و رعد و برق از جمله اتفاقات نادر و البته وحشتناکی است که بعضی از گردشگران در توریسم طبیعت ممکن است آن را تجربه کنند.

توجه داشته باشید که در هنگام وقوع صاعقه از اتومبیل، چادر یا هر مکانی که دارای قطعات فلزی و هادی جریان برق است دوری کنید. همچنین پناه گرفتن در آب و نقاط مرتفع می تواند احتمال برخورد صاعقه را افزایش دهد. در نهایت ذکر این نکته ضروری است که اگر یکی از همراهان شما دچار برق گرفتگی توسط صاعقه شد، رسانای جریان برق نیست و می توانید با خیال آسوده و به سرعت کمک های اولیه را بر روی او اعمال کنید.

اگر آماتور هستید، به تنهایی طبیعت گردی نکنید

اگر برای اولین بار است که طبیعت گردی را تجربه می کنید، پیشنهاد می کنیم، به هیچ عنوان به تنهایی سفر نکنید و حتما با یک تیم حرفه ای و خبره طبیعت گردی را تجربه کنید تا در صورت بروز حادثه کمک داشته باشید. همچنین بسیاری از مکان ها است که سفر به آن ها تنها به صورت تیمی توصیه می شود و می تواند حتی خبره ترین طبیعت گردان را دچار دردسر کند.

  دهیدراسیون

از دست دادن آب بدن یا دهیدراسیون از جمله رایج ترین اتفاقاتی است که هرکسی می تواند در طول طبیعت گردی تجربه کند. این اتفاق نیز به دو عامل وابسته است؛ عدم دسترسی بسیاری از طبیعت گردان به آب آشامیدنی بهداشتی و دوم تعریق بیش از حد بدن در محیط های گرم و خشک. بنابراین اگر می خواهید توریسم طبیعت را تجربه کنید پیشنهاد می کنیم پیش از اینکه کم آبی شما را از پا درآورد، به میزان کافی آب بنوشید، آب آشامیدنی به همراه داشته باشید، با توجه به مدت زمان سفر منابع آب را مدیریت کنید و در نهایت بطری های پلاستیکی آب را به هیچ عنوان در طبیعت رها نکنید.

 با دوستان خود در ارتباط باشید

فرقی نمی کند به تنهایی سفر می کنید یا به همراه یک تیم خبره، طبیعت به همان اندازه که زیباست بی رحم است و معلوم نیست چه برنامه هایی برای شما دارد. پس اگر توریسم طبیعت را تجربه می کنید، پیشنهاد ما را جدی بگیرید هرازچندگاهی دوستان خود را از مکان فعلی و برنامه ی احتمالی خود آگاه کنید با این کار در صورتی که گم شوید، حداقل یک نفر مکان حدودی شما را می داند و می تواند برای پیدا کردن شما از نیروهای امدادی کمک بگیرد. برای این کار کافی است هرجا که اینترنت موبایل آنتن داد، لوکیشن تان را برای یک دوست بفرستید و با خیال راحت مسیرتان را ادامه دهید.

در نهایت اگر اکوتوریسم یا توریسم طبیعت را برای اولین بار تجربه می کنید، به یاد داشته باشید که هدف اصلی این شاخه از گردشگری لذت بردن از طبیعت و کمک در راستای حفظ محیط زیست است؛ بنابراین با انجام رفتارها مسئولانه ضمن شناساندن مکان های ناشناخته به دیگران، آن ها را به حفظ این میراث با ارزش تشویق کنید و در نهایت به یاد داشته باشید، آرامش ساکنان طبیعت اعم از انسان، حیوان و گیاه باید یکی دیگر از مهم ترین اولویت های سفر شما باشد.

توریسم مذهبی

از نخستین لحظاتی که انسان ها پا به کره ی خاکی گذاشتند، میل به سفر و جا به جایی در آن ها بیدار شد. به عبارتی دیگر، انسان ها در تمام دوران تاریخی جابه جایی و سفر را به منزله ی راهی برای تغییر و پیشرفت می دانند، از این رو بسیاری از صاحب نظران معتقدند، به وجود آمدن یک تمدن عملا بدون سفر و هجرت غیر ممکن است.

میل انسان ها به سفر باعث به وجود آمدن صنعت گردشگری یا توریسم شد که در حال حاضر یکی از پولسازترین صنایع جهان نیز نامیده می شود.

شاید در گذشته تنها هدف سفر برای بسیاری گشت و گذار بود، اما با پیشرفته تر شدن جوامع و به وجود آمدن صنعت توریسم، اهداف متفاوت تری برای سفر به وجود آمده است. به عبارت دیگر صنعت گسترده ی توریسم شامل شاخه ها و بخش های مختلفی می شود که اهداف کلی آن ها با هم تفاوت های بسیاری دارد.

توریسم مذهبی، یکی از زیر شاخه های صنعت گردشگری است که هدف اصلی آن زیارت، تبلیغ مذهبی و گذراندن اوقات فراغت در اماکن مذهبی و… است. توریسم مذهبی در کشور مسلمانی مثل ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار است. به همین دلیل تصمیم گرفتیم در ادامه ی این مطلب به توریسم مذهبی، اهداف آن و هرآنچه که باید بدانید، بپردازیم.

 دسته بندی توریسم مذهبی

توریسم مذهبی را می توان به صورت های مختلفی دسته بندی کرد که در ادامه به چند مورد از مهم ترین دسته بندی های سفرهای مذهبی می پردازیم.

دسته بندی بر اساس مدت زمان اقامت

 سفرهای مذهبی کوتاه مدت

همان طور که از نام این نوع از سفرها برمی آید، در این دسته از سفرها، فرد مدت زمان کوتاهی را در مکان مذهبی می گذراند و پس از به انجام رساندن کاری که به آن منظور سفر کرده است، به شهر و دیار خود بازمی گردد. در سفرهای مذهبی کوتاه مدت اقامت شبانه در شهر مقصد اتفاق نمی افتد. برای مثال اگر شما در تهران اقامت داشته باشید و به قصد زیارت یا انجام  فریضه های مذهبی به قم سفر کنید و کم تر از ۲۴ ساعت در این شهر اقامت داشته باشید، سفر شما در دسته ی سفرهای مذهبی کوتاه مدت طبقه بندی می شود.

سفرهای مذهبی بلند مدت

این دسته از سفرها برعکس مورد قبل مدت زمان طولانی تر را در بر می گیرند و مدت زمان آن بین چند روز تا چند هفته متغیر است. در این حالت چون وقت بیش تری به سفر اختصاص داده می شود، معمولا علاوه بر تجربه های مذهبی، بخشی از زمان سفر به گشت و گذار نیز اختصاص داده می شود.

دسته بندی بر اساس اهداف سفر

 سفر به منظور سیاحت و زیارت

هدف اصلی از انجام این دسته از سفرها در توریسم مذهبی، زیارت اماکن متبرکه است؛ بنابراین این دسته از سفرها  در اصل به منظور انجام فریضه های دینی انجام می شود و تنها در صورتی که زمان اجازه دهد مواردی مانند گشت و گذار نیز در کنار آن اتفاق می افتد.

 سفرهای تبلیغی

در این سفرها افراد به منظور تبلیغ دین خود به نقاط مختلف دنیا سفر می کنند.

 سفر به منظور شرکت در مناسبت ها و آیین های مذهبی

این دسته از سفر ها تنها به منظور شرکت در یک مراسم مذهبی خاص انجام می گیرد، شرکت در مراسم حج تمتع در ماه ذی الحجه را می توان در این دسته بندی جای داد.

 بازدید از بناها و آثار مذهبی

هدف اصلی این سفرها در توریسم مذهبی بازدید از بناها و آثار مهم تاریخی و مذهبی است و فرقی نمی کند پیرو چه دینی باشید. از دسته بندی های دیگر توریسم مذهبی می توان به سفر به منظور شرکت در جشن ها و کنفرانس های دینی، سفرهای گروهی و سفرهای فردی اشاره کرد.

مهم ترین مقاصد توریسم مذهبی در جهان

 عربستان

 فلسطین

هند

واتیکان

جالب است بدانید واتیکان محل اقامت پاپ، رهبر دینی مسیحیان کاتولیک است.

توریسم تاریخی

گردشگری یا توریسم زیر شاخه های گوناگونی دارد که در مطالب پیشین به برخی از آنها پرداختیم. توریسم تاریخی یکی از مطرح ترین گونه های صنعت گردشگری است که عامل جذب توریست در بسیاری از کشورها از جمله ایران است. توریسم تاریخی بیانگر فرهنگ و حوادثی است که بر یک ملت گذشته است؛ بنابراین اگر به سیر و سیاحت در تاریخ و آشنایی با فرهنگ و گذشته مردم سایر کشورها علاقه‌مندید، پیشنهاد میکنیم در ادامه با ما همراه باشید تا با توریسم تاریخی و مصادیق این شاخه از گردشگری در کشورمان ایران آشنا شوید.

 توریسم تاریخی در ایران

کشورمان ایران، تاریخ و فرهنگ بسیار غنی دارد از این رو می‌توان توریسم تاریخی را یکی از دلایل اصلی سفر به ایران دانست. از آنجا که سلسله های مختلفی بر ایران حکومت کرده اند، میتوان آثار و بناهای به جای مانده از آنها را در سرتاسر کشورمان مشاهده کرد. بعضی از شاخص ترین آثار تاریخی ایران که هر ساله گردشگران بسیاری را از سرتاسر دنیا به خود جذب میکند شامل پاسارگاد، پرسپولیس، بیستون، میدان نقش جهان و … است. در ادامه بعضی از شاخص ترین جاذبه های گردشگری که از مصادیق بارز توریسم تاریخی به حساب می آیند و نمایانگر تاریخ و تمدن پارسی هستند را با هم بررسی میکنیم.

 شاخص ترین آثار تاریخی ایران

بسیاری از آثار تاریخی ایران توسط یونسکو ثبت جهانی شده اند و به همین دلیل گردشگران بسیاری از سرتاسر دنیا به کشور ما سفر میکنند. جالب است بدانید نه تنها دولت ایران بلکه همه کشورهای عضو این پیمان وظیفه حفظ و نگهداری این آثار تاریخی را دارند. در ادامه بعضی از این جاذبه های گردشگری را با هم بررسی می کنیم.

میدان نقش جهان

میدان نقش جهان یکی از جالب ترین جاذبه های توریستی تاریخی است که قدمت آن به دوره صفویه باز می گردد. این میدان توسط شاه عباس صفوی ساخته شد و پیش از این به عنوان زمین چوگان مورد استفاده قرار می گرفت و هنوز هم می توان دو دروازه ی به جای مانده از آن دوران را در آن دید. میدان نقش جهان از چهار طرف به چهار طرف به عالی قاپو، مسجد امام، مسجد شیخ لطف الله و سر در قیصریه می رسد و تلفیق جالبی معماری دوران صفویه است. این جاذبه ی گردشگری توسط یونسکو ثبت جهانی شده است و به عنوان یکی از مطرح ترین جاذبه های توریستی تاریخی به حساب می آید.

 کلیسای وانک

کلیسای وانک یکی از کلیساهای قدیمی ارامنه است که توسط شاه‌عباس صفوی در جلفای اصفهان بنا شد. آمنا پرکیچ از دیگر نام‌های کلیسای وانک است. ساختمان کلیسای وانک از خشت خام ساخته‌شده و معماری منحصربه‌فرد آن از جمله دلایلی است که در سفر به اصفهان حتماً باید به آن سر بزنید. همچنین در ساختمان این کلیسا موزه‌ای وجود دارد که بعضی از اشیا قدمتی که عموماً متعلق به ارامنه است در آن نگهداری می‌شود.

تخت جمشید

تخت جمشید یا پرسپولیس را می توان یکی از معروف ترین جاذبه های توریستی تاریخی در ایران دانست. تخت جمشید بنای به جای مانده از یک شهر باستانی است که قدمت آن به دوران هخامنشیان باز می گردد. این شهر عظیم در شهر مرودشت در نزدیکی شیراز قرار دارد و در آن می توان آثار به جای مانده از این شهر باستانی از جمله، سنگ نبشته ها، ستون و… را دید. جالب است بدانید تخت جمشید با حمله ی مغولان به ایران به آتش کشیده شد، اما آثار به جای مانده از آن ارزش تاریخی بسیار زیادی دارد و فرهنگ و تمدن مردم ایران در عصر هخامنشی را به خوبی نشان می دهد.

 پاسارگاد

پاسارگاد از دیگر جاذبه های توریستی تاریخی است که در شهر شیراز واقع شده است و شهرت اصلی آن به علت قرارگیری آرامگاه کوروش است. از دیگر آثار باستانی پاسارگاد که هر کدام از نظر تاریخی بسیار با ارزش هستند می توان به کاخ‌دروازه، پل، کاخ بار عام، کاخ اختصاصی، دو کوشک، آبنماهای باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، استحکامات دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری، محوطه مقدس و تنگه بلاغی و… اشاره کرد.دجالب است بدانید پاسارگاد در سال ۱۳۸۳ با کسب همه ی آرا به عنوان جاذبه ی تاریخی یونسکو ثبت شد. این اثر همه ی شاخصه لازم برای ثبت توسط جهانی را دارا بود.

 سنگ نبشته بیستون

این بنا در سال ۲۰۰۶ توسط یونسکو ثبت جهانی شد. بیستون در نزدیکی کرمانشاه قرار دارد و به عنوان یک محوطه تاریخی به حساب می آید. سنگ نبشته ی بیستون شرح پیروزی داریوش یکم است، از دیگر آثار تاریخی بیستون می توان به فرهاد تراش و مجسمه ی هرکول اشاره کرد.

 روستای صخره ای کندوان

روستای کندوان در نزدیکی تبریز و در دامنه‌های کوه سهند قرار دارد. این روستا یکی از سه روستای صخره‌ای جهان است به همین دلیل در لیست آثار ملی ثبت‌شده است. روستای صخره‌ای کندوان در اثر فعالیت‌های آتش‌فشانی کوه سهند به وجود آمده‌اند و از دور به‌صورت کندوی عسل به نظر می‌رسند، جالب است بدانید یکی از مهم‌ترین محصولات روستای صخره‌ای کندوان، عسل است، پیشنهاد می‌کنیم در سفر به تبریز حتماً به این روستای زیبا بروید و عسل‌های خوشمزه‌ی آن را امتحان کنید.

ارگ بم

ارگ بم بزرگترین بنای خشتی جهان است که به عنوان یکی از جاذبه های توریستی تاریخی ایران به حساب می آید. متاسفانه بخشی از ارگ بم در زلزله ی سال ۱۳۸۲ از بین رفت با این حال هنوز هم بقایای این بنای تاریخی، ارزش بسیار زیادی دارد. کشورمان ایران علاوه بر آثار گذر شده جاذبه های گردشگری دیگری دارد که از مصادیق بارز توریسم سلامت به حساب می آید و گردشگران بسیاری از سرتاسر دنیا برای بازدید از آن ها به کشورمان مراجعه می کنند. در نهایت از آنجایی که توریسم تاریخی یکی از مطرح ترین شاخه های گردشگری در ایران است، بهتر است در حفظ و نگهداری آثار تاریخی کوشا باشیم تا بتوانیم گردشگران بیش تری را در این حوزه به کشورمان جذب کنیم.

 قره کلیسا

استان آذربایجان غربی آثار تاریخی و کلیساهای قدیمی بسیاری دارد. یکی از این آثار که باید حتماً در سفر به ارومیه به آن‌ها سری بزنید، قره کلیسا است. قره کلیسا در ۲۰ کیلومتری شرقی چالدران معروف واقع‌شده است. جالب است بدانید ارامنه قره کلیسا را کلیسای تادئوس مقدس نیز می‌نامند. این نام‌گذاری نیز داستان جالبی دارد که به آن خواهیم پرداخت. تادئوس یکی از حواریون حضرت مسیح بود که برای تبلیغ مسیحیت به جنوب فلات ارمنستان سفر کرد و در نهایت به همراه دختر پادشاه و چند تن دیگر که به مسیحیت روی آورده بودند، به دستور پادشاه اعدام شد. گفته می‌شود جسد تادئوس مقدس در این مکان دفن شده و بعدها کلیسایی بر روی آن بنا شده است. جالب است بدانید ارامنه‌ی ایرانی در اواخر تیر یا اوایل مرداد، در یک روز که گفته می‌شود سال‌ مرگ تادئوس مقدس است، دورهم جمع می‌شوند. در پایان توجه داشته باشید که از آنجایی‌ که این آثار بسیار با ارزش و البته قدیمی هستند، نگهداری از آن‌ها توجه ویژه‌ای را می‌طلبد؛ بنابراین در سفر به ارومیه و بازدید از آن‌ها به این نکات توجه کنید.