شهر کازان

شهر کازان روسیه

شهری که در آن گلدسته مساجد و ناقوس کلیساها در کنار هم قد علم کرده اند و گنبدهای مساجد و کلیساها به هم رخ می نمایانند بی شک «شهر تسامح» است. از ساحل رود اسطوره ای ولگا که به کازان نگاه کنید آنچه بیش از همه شما را شگفت زده می کند همنشینی بناهای باشکوهی است که هر یک نماد دینی آسمانی هستند. در عصری که جنگهای بی پایان بین پیروان تندرو ادیان مختلف در جریان است و به نام دین بیرحمانه ترین جفاها در حق بشر صورت میگیرد، این همنشینی دلنشین ،مذاهب نشان میدهد کازان شهری فراتر از اکنون و اینجاست. در این شهر چیزی فراتر از قانون میان مسلمانان مسیحیان ارتدکس پروتستان و کاتولیک و همچنین یهودیان احترام و اعتماد ایجاد میکند؛ و آن فرهنگ مدارا و رضایت قلبی مردم است. کازان شهر .پیوندهاست این شهر به عنوان پایتخت جمهوری تاتارستان در مرز بین غرب و شرق عالم قرار دارد و در طول تاریخ یکی از گذرگاههای پرتردد اقوام بوده .است کازان در نقطه اتصال کوههای اورال و استپهای پهناور شمال خزر قرار دارد و میان این دو اقلیم جغرافیایی متفاوت یک نقطه عطف .است. این شهر همچنین یکی از نقطه های اتصال اسلام و مسیحیت .است با اینکه مردم تاتارستان حدود ۱۰۰ سال قبل از اینکه روسها به مسیحیت گرایش پیدا کنند، اسلام را پذیرفتند اما زندگی مسالمت آمیزی با مسیحیان روسیه داشته و دارند. در ادامه در جهانگردان به بررسی کامل شهر کازان روسیه می پردازیم.

دروازه غرب و شرق

در سرزمین پهناور ،روسیه رودخانه ها محور زندگی هستند. رودها در تاریخ ،روسیه، نقش مهمی در مهاجرت ،اقوام جابه جایی نیروهای نظامی تجارت و انتقال فرهنگها برعهده داشته اند یکی از کلیدی ترین مناطق روسیه، محل پیوند دو رودخانه بزرگ ولگا و کاما .است هرچند ،اکنون شهر زیبای کازان با قدمتی هزارساله در محل تلاقی ولگا و کاما قرار دارد اما تاریخچه این منطقه به صدها سال قبل میلاد مسیح برمی گردد رودخانه ولگا نقش پررنگی در تاریخ اروپا و آسیا دارد ولگا که بزرگترین و پرآب ترین رود اروپاست با عبور از مناطق مختلف سرزمین روسیه در نهایت به دریای خزر میرسد در حاشیه پرامتداد این رودخانه تمدن ساز ۱۱ شهر از ۲۰ شهر بزرگ روسیه ،کنونی قرار دارند که از آن میان میتوان به مسکو و کازان اشاره کرد ولگا نه تنها نقشی حیاتی در زندگی و کار مردم روسیه داشته بلکه در ارتباط بین اقوام و فرهنگهای اوراسیا یک بستر موثر بوده است. هشتصد سال قبل از میلاد مسیح سکاها که اقوامی ایرانی تبار بودند در سرزمین پهناوری که از شمال چین تا شرق اروپای امروزی را شامل میشد زندگی می.کردند ولگا در قلب این سرزمین جریان داشت و برای سکاها یک رودخانه افسانه ای .بود سکاها که قبیلههای جنگجو و مبارزی بودند تا سده های چهارم و پنجم ،میلادی بر حاشیه ولگا سلطه داشتند اما با آغاز مهاجرت هون ها رفته رفته مناطق پیرامونی ولگا را طی یک تا دو قرن به کلی از دست دادند.

هون ها اقوام بیابانگردی بودند که بر اساس برخی اسناد تاریخی پس قرنها جنگ فرسایشی با امپراتوری ،چین از سرزمین مغولستان کنونی به سمت غرب مهاجرت .کردند آنها از ولگا گذشتند و منطقه وسیعی از شمال دریای خزر تا مرزهای شرقی فرانسه کنونی را زیر سیطره خود قرار دادند پورش بزرگ هونها به اروپا در قرن پنجم میلادی صورت گرفت و این اقوام با بهره گیری از مهارت سوارکاری و تیراندازی خود با رهبری فرمانده شجاع شان آتیلا تا ،فرانسه رم و قسطنطنیه پیش رفتند هونگاریا که نام لاتین مجارستان است از همین قوم گرفته شده است هون ها پس از مرگ آتیلا دچار جنگهای داخلی ضعف شدید شدند و رفته رفته در سایر اقوام ادغام شدند یکی از اقوامی به نظر میرسد هون ها را در خود جذب کرد بلگارها بودند که در سرزمینهای بین دریای خزر و دریای سیاه که امروزه ،گرجستان بخشهای جنوبی روسیه و اوکراین را شامل میشود مستقر بودند. اقتدار بلگارها در منطقه قفقاز تا اواسط قرن هفتم که خان کوبرات رهبر اسطورهای آنها زنده بود ادامه .داشت پس از اینکه کوبرات در سال ۶۶۵ فوت ،کرد پنج پسر او تصمیم گرفتند هر یک قلمرو و حکومت مستقل خویش را بسازند. از میان فرزندان او دو نفر موفق شدند حکومت مقتدر تاسیس کنند یکی آسپاروخان بود که پایه گذار بلغارستان کنونی شد و دیگری کوتراژ که پس از حمله خزرها به باقیمانده قوم بلگار در شمال دریای سیاه به ناچار برای یافتن سرزمینی امن به سمت شمال حرکت کرد تا به تقاطع دو رودخانه ولگا  و کاما رسد. کوتراژ در همان محل پایه حکومت ولگا بلگار را بنا کرد؛ حکومتی که تا قرن سیزدهم تداوم داشت. طبق برخی اسناد ،تاریخی بازرگانان با استفاده از رودخانه ولگا بین اسکاندیناوی و ایران تجارت می.کردند به همین خاطر بلگارهایی که در این منطقه ساکن ،بودند رفته رفته به عرصه تجارت و بازرگانی کشیده شدند و به عنوان تاجر به سایر سرزمینها سفر کردند در سال ۹۲۲ میلادی اسلام به منطقه میانی ولگا رسید و بلگارها به اسلام گرایش پیدا کردند. این رفت و آمدهای تجاری و مذهبی به زندگی اجتماعی بلگارها رونق مضاعفی بخشید در نتیجه این ،رونق آنها به ساخت خانه ها و ساختمانهای جدید رو آوردند و با تمرکز بیشتر بر حاشیه ،ولگا در نزدیکی شهر بلگار که پایتخت حکومت بلگارها سنگ بنای کازان را به عنوان یک قلعه دفاعی .گذاشتند باستان شناسان با تکیه بر یافته هایشان در بناهای قدیمی این منطقه زمان تاسیس کازان را در سال ۱۰۰۵ میلادی تخمین زده اند البته برخی دیگر از پژوهشگران شکل گیری این شهر را به قرنهای یازدهم تا سیزدهم نسبت داده اند.

یورش مغولان

در قرن دهم میلادی ترکان ساکن در سرزمینهای جنوب سیبری و شمال چین و مغولستان به صورت پراکنده مهاجرت به سمت غرب و اروپای امروزی را آغاز کردند اما این مهاجرتها طی سه قرن چنان شدت گرفت که مغولها تصمیم گرفتند به سمت روسیه امروزی حمله و این سرزمین را فتح کنند. این یورش بزرگ توسط نوادگان چنگیزخان در قرن سیزدهم رخ داد. در این دوره امپراتوری دوران زرین شکل گرفت که سرزمینهای گسترده ،روسیه، اوکراین و قزاقستان امروزی را زیر سلطه خود داشت این دولت از اقوام ترک و مغول تشکیل شده بود که پس از آشنایی با اسلام به این دین گرایش پیدا کردند. ارتش این امپراتوری بارها با روسها جنگید و حتی موفق به فتح مسکو نیز شد. اولین حمله مغولها به پایتخت حکومت ولگا بلگار در سال ۱۲۲۳ صورت گرفت اما راه به جایی نبرد با این وجود ۱۳ سال بعد آنها با حمله ای دوباره موفق به فتح کازان شدند و به حاکمیت بلگارهای ولگا پایان دادند. از آن پس منطقه تلاقي كاما و ولگا تحت حاکمیت امپراتوری دوران زرین قرار گرفت و تا سال ۱۴۳۸ که این امپراتوری تجزیه شد استقلال .نداشت در این سالها ترکهای مغولی با بلگارها پیوند برقرار کردند و قوم تاتار را شکل دادند. از این روست که امروز ریشه تاتارها را هم ترکی – مغولی و هم بلگاری میدانند در سال ۱۴۳۸ میلادی و پس از فروپاشی امپراتوری دوران زرین سه منطقه خان نشین جدید ایجاد شد که هر کدام صاحب حاکمیتی مستقل شدند. یکی از این سه منطقه خان نشین یا خانات کازان بود با توجه به استحکامات دفاعی و بناهای مذهبی مهمی که در کازان وجود داشت این شهر به عنوان پایتخت برگزیده شد.

کشورگشایی روس ها

روسها بارها به کازان حمله کردند تا این سرزمین را به خاک خود اضافه کنند. اما هر بار یا شکست خوردند و یا به موفقیتهای بسیار کوچک و محدود دست یافتند. سربازان روس که به اسارت در می آمدند به بردگی گرفته میشدند آنها برای اینکه زنده بمانند باید اسلام را می پذیرفتند بنابر برخی اسناد تاریخی برده های روس ۱۰ درصد جمعیت کازان را تشکیل میدادند.

با این حال موقعیت جغرافیایی کازان چنان استراتژیک بود که فرمانروایان روس نمیتوانستند از آن چشم پوشی کنند تلاش پیگیرانه روسها بالاخره در سال ۱۵۵۲ به ثمر نشست و ایوان مخوف موفق شد با یک ارتش ۱۵۰ هزار نفری پس از یک دوره محاصره طولانی و مسدود کردن مسیر آب کازان را تسخیر کند او پس از ورود به شهر برده ها را آزاد و بسیاری از بناهای شهر را ویران کرد. ایوان مخوف با فتح کازان مسیر کشورگشایی خود به سمت شرق را ادامه داد. از آن پس کازان و منطقه ای که امروز تاتارستان نامیده میشود تحت حاکمیت دولت مرکزی روسیه قرار گرفت.

ایوان مخوف تعداد زیادی از تاتارها را کشت و دین مسیحی را به عنوان دین رسمی کازان تعیین کرد در برخی اسناد تاریخی جمعیت تاتارهای کشته شده را تا ۱۰۰ هزار نفر تخمین زده اند او پس از تخریب مساجد و بناهای مذهبی مسلمانان دستور ساخت کلیساهای مسیحی را صادر کرد. در سال ۱۵۵۶ ساختن بنای کرملین ،کازان که مهمترین بنای این شهر است به دستور ایوان مخوف آغاز شد. تعداد زیادی از تاتارها در این دوره برای رهایی از فشارهای بی پایان دولت تزاری به سرزمینهای اطراف مهاجرت کردند. کازان تا زمان روی کار آمدن کاترین دوم ،کبیر) شرایط بسیار سختی داشت. در آن سالها حتی یک بار تاتارها تلاش کردند با به راه انداختن یک جنبش رهایی بخش از روسیه جدا شوند و ادعای استقلال کنند اما این حرکت با خشونت شدید لشکر روسها سرکوب شد.

كاترين كبیر، در دوران حکمرانی خود منشا تحولات و پیشرفتهای شگرف سیاسی و فرهنگی در روسیه بود کازان نیز زیر سایه حکومت او به آرامش نسبی رسید و توانست از زیر فشارهای دویست ساله خارج شود. در این دوره مساجد دوباره احیا شدند و فرهنگ و سنن تاتارها مجالی برای ظهور و بروز پیدا کردند. در سالهای ۱۹۱۸ تا ۱۹۲۰ که روسیه درگیر جنگهای داخلی بود بازهم تاتارها تلاش کردند یک حکومت مستقل تشکیل دهند و از دولت مرکزی روسیه جدا شوند هرچند این رویا برای مدت کوتاهی محقق شد اما بلشویک ها اجازه ندادند دولت جدید تاتارها دوام پیدا کند و کازان تحت لوای دولت مرکزی اتحاد جماهیر شوروی قرار گرفت.

پس از فروپاشی شوروی، جمهوری تاتارستان تشکیل شد و مردم با شرکت در یک همه پرسی به استقلال از روسیه رای دادند اما باز هم فشار دولت جدید روسیه اجازه نداد که  تاتارها به حکومتی کاملاً مستقل دست پیدا کنند . در نهایت آنها با مسکو  به این توافق رسیدند که از استقلال چشم پوشی کنند اما به صورت یک جمهوری خود مختار تحت حاکمیت روسیه از اختیارات خاصی برخوردار شوند.

زندگی در کازان

کاران سومین پایتخت روسیه است البته مسئولان کازان تلاش فراوانی دارند تا این شهر را از زیر سایه مسکو و سنت پترزبورگ که پایتختهای اول و دوم روسیه هستند خارج کنند کازان ششمین شهر پرجمعیت روسیه و مرکز جمهوری تاتارستان است.

کازان ۷۰ سال قبل تنها ۵۰۰ هزار نفر جمعیت داشته است اما اکنون طبق آخرین آمارهای رسمی حدود ۱۲۵ میلیون نفر جمعیت دارد نکته جالب اینجاست که در سال ۲۰۱۹ بیش از ۳ میلیون گردشگر از کازان دیدن کرده اند؛ یعنی تعداد گردشگران بیش از دوبرابر جمعیت شهر بوده است. کازان در ۸۲۰ کیلومتری شرق مسکو و ۱۱۰۰ کیلومتری شمال دریای خزر واقع شده است قرار گرفتن این شهر در محل تلاقی دو رودخانه مهم ولگا و کاما اهمیت استراتژیک این شهر را دوچندان کرده است در منطقه تاتارستان علاوه بر کازان یک شهر پرجمیعت دیگر به نام نابرژنیه چلنی وجود دارد که

بیش از یک میلیون شهروند دارد. مساحت کازان حدود ۴۲۵ کیلومتر مربع است؛ یعنی چیزی معادل سه پنجم مساحت تهران این شهر از اصفهان کوچکتر و از مشهد تبریز و ارومیه بزرگتر است. روسها و تاتارها پرجمعیت ترین اقوام ساکن کازان هستند؛ آنها به ترتیب ۴۸٫۶ و ۴۷٫۶ درصد جمعیت این شهر را تشکیل میدهند اوکراینیها، آذربایجانیها چاووشیها و یهودیها سایر اقوامی هستند که در اقلیت قرار دارند. هرچند به لحاظ تاریخی اختلافی دیرین بین روسها و تاتارها وجود داشته اما امروزه این دو قوم به خوبی در کازان با هم زندگی و مراوده میکنند. روسها به دلیل اینکه سال ها قبل مورد حمله جنگجویان مغول قرار گرفتند تا مدتها سعی میکردند با نسبت دادن ریشه تاتارها به اقوام مغولی با نگاهی تحقیرآمیز به این قوم نگاه کنند. در مقابل برخی تاتارها نیز با نسبت دادن ریشههای قومی خود به بلغارها تلاش مضاعفی کردند تا از زیر این نگاه روسها فرار کنند. در حال حاضر بین ۹ تا ۱۲ میلیون تاتار در کل دنیا زندگی میکنند که بیش از ۵ میلیون نفر آنها در سرزمین روسیه اقامت دارند

همزیستی اقوام و ادیان

کازان هرچند میزبان ادیان مختلف است اما فضایی سکولار دارد. اسلام سنتی و مسیحیت ارتدکس دو دین اصلی رایج میام شهروندان کازان است. با این حال کاتولیکها ،پروتستانها یهودیها و پیروان سایر ادیان نیز در این شهر در آرامش کامل زندگی میکنند زبان اصلی مردم کازان تاتاری و روسی .است در مقایسه با سایر شهرهای گردشگر پذیر ،جهان تعداد کمی از مردم کازان به زبان انگلیسی مسلط هستند. نکته جالب اما اینجاست که بسیاری از فروشندگان و راننده های تاکسی در کازان به زبان فارسی صحبت میکنند آنها مهاجرانی هستند که از کشور آذربایجان برای کار و زندگی به تاتارستان مهاجرت کرده اند. الفبای تاتارها در ابتدا مبتنی بر متن عربی بود؛ تا اوایل قرن بیستم که به الفبای لاتین تغییر یافت در زمان اتحاد جماهیر شوروی استالین تاتارستان را مجبور به پذیرش خط سیریلیک کرد اما در سالهای پس از فروپاشی شوروی تاتارها حق استفاده دوباره از الفبای لاتین را در سال ۱۹۹۱ به دست آورند.

شهر ،ورزش ،صنعت، مذهب و دانش کازان در سال ۲۰۰۹ به عنوان پایتخت ورزشی روسیه معرفی شده و تاکنون میزبان رویدادهای مهمی از جمله مسابقات جهانی دانشجویان مسابقات شمشیربازی قهرمانی جهان مسابقات جهانی ،شنا جام کنفدراسیونها جام جهانی فوتبال بوده است علاوه بر این به دلیل وجود مراکز و کارخانه های صنعتی فراوان کازان را به عنوان یکی از صنعتی ترین شهرهای روسیه میشناسند .کازان در صنایع مهندسی مکانیک پتروشیمی شیمیایی ساختمان، غذایی هوایی ماشین آلات سنگین و ساختمان پیشرو است. در سالهای اخیر مسئولان کاران سرمایه گذاری فراوانی بر فن آوریهای پیشرفته و فنآوری اطلاعات کرده اند. در حال حاضر یکی از پیشرفته ترین پارکهای فن آوری اطلاعات روسیه در کازان قرار دارد.

یکی از ویژگیهای دیگر کازان وجود بناهای مذهبی ادیان مختلف در کنار یکدیگر است. این بناها در بخشهای تاریخی کازان چنان به هم نزدیک هستند که در سایر نقاط جهان بی سابقه است همجواری ،کلیسا کنیسه و مسجد در کازان نشان دهنده همزیستی مسالمت آمیز پیروان ادیان مختلف در این شهر تاریخی است.

وجود دانشگاهها ا و مراکز آموزشی متعدد در کازان و زندگی دانشجویانی از سایر کشورها و فرهنگها در این ،شهر سیمایی دانشگاهی به کازان داده است. مسئولان کازان که اهمیت زیادی برای دانش و تکنولوژی قائل هستند در سالهای اخیر یک شهر دانشگاهی به نام اینوپولیس در ۴۰ کیلومتری کازان تاسیس کرده اند این شهر پیشرفته قرار است نقش مهمی در توسعه آینده روسیه بازی .کند فعالیت ۳۲ دانشگاه ۴۲ موزه ۱۰۷ کتابخانه ۱۲ سینما با ۶۱ سالن نمایش فیلم و تعداد زیادی سالن تئاتر و باله و همچنین گالریهای هنری در شهر کازان به این ،شهر سیمایی علمی فرهنگی میدهد. با توجه به این میزان فعالیت فرهنگی در کازان این شهر را به عنوان «آتن ولگا» نیز معرفی می کنند

کازان با برخی شهرها از جمله استانبول و آنکارا در ترکیه، منوفیه در مصر براونشوایگ در ،آلمان گوانچجو و شنزن در چین هراره در زیمبابوه، دونسک در اگر این نورسلطان در آذربایجان و تبریز در ایران رابطه خواهر خواندگی دارد. چهار کشور ایران ترکیه قزاقستان و مجارستان نیز در کازان دفاتر کنسولگری دارند. کازان آب و هوای مرطوب قاره ای دارد زمستانهایی طولانی و سرد که از مسکو سردتر است و تابستانهایی گرم و آفتابی همین ویژگی به کازان جذابیت مضاعفی میدهد چراکه شهر در دو فصل گرم و سرد ،سال دو سیمای کاملا متفاوت دارد جولای( ۱۰ تیر تا ۹ مرداد) با متوسط دمای روزانه نزدیک به ۲۰٫۲ درجه سانتی گراد گرمترین ماه کازان است سردترین ماه نیز ژانویه (۱۱) دی تا ۱۱ بهمن) است با میانگین روزانه منفی ۱۰٫۴ درجه سانتی گراد است.

چرا کازان را باید دید؟

کازان دارای کلکسیون متنوعی از جاذبه های گردشگری است. این شهر به دلیل ویژگیهای منحصر به فردش ظرفیت فراوانی برای جذب طیف های مختلف گردشگران را دارد؛ این شهر به دلیل قرار گرفتن در حاشیه رودخانه های ولگا و کاما دارای جاذبه های طبیعی بکر و چشم نوازی است. تاریخ هزارساله ،کازان گردشگرانی که شیفته بناهای تاریخی و میراث جهانی هستند را به خود جلب می.کند سه بنای تاریخی کازان در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. همجواری عبادتگاههای ادیان مختلف در کازان و زندگی مسالمت آمیز پیروان آنها کازان را به مقصدی برای گردشگری مذهبی تبدیل کرده است. وجود موزه ها،  گالری ها ،سالنهای تئاتر و اپرا و برگزاری رویدادهای متعدد فرهنگی و هنری در کازان علاقمندان به گردشگری فرهنگی را به این شهر جذب می.کند. کازان به عنوان پایتخت ورزشی ،روسیه امکان پذیرایی از بسیاری از ورزشهای حرفه ای و تفریحی را دارد وجود رودخانه ولگا و شرایط آب و هوایی منحصر به فرد این شهر ، شرایط مناسبی برای برگزاری ورزشهای آبی و یخی را فراهم می آورد.

تنوع آب و هوایی کازان به شکلی است که چهره این شهر در زمستان و تابستان کاملا با هم متفاوت است زمستانهای کازان با بارش مداوم برف و تفریحات زمستانی جذاب می.شود در تابستانها نیز دمای معتدل این شهر باب طبع همه گونه سلیقه ای است به بیان دیگر کازان را میتوان دو مقصد گردشگری در یک موقعیت جغرافیایی دانست.

علاوه بر تمام این موارد مردم کازان به شدت مهمان نواز هستند و با روی گشاده از گردشگران پذیرایی میکنند همه کسانی که تجربه سفر به مسکو سنت پترزبورگ و سایر شهرهای روسیه را دارند تایید میکنند که خونگرمی مردم کازان با هیچ یک از شهرهای روسیه قابل مقایسه نیست .