این خانه یکی از قدیمیترین خانههای شیراز است که علاوه بر دوران قاجار، قدمت آن به دوان زندیه نیز میرسد. خانه محتشم در حوالی ارگ کریمخان واقع شده است و با پای پیاده کمتر از ۵ دقیقه به ارگ خواهید رسید. این اثر در تاریخ ۲ آبان ۱۳۵۶ با شماره ثبت ۱۵۵۷ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
موقیعت جغرافیایی این خانه، خیابانی قدیمی است که سابق به نام شاپور شناخته میشده است. بخش غربی این خانه در دروان زندیه و بخش شرقی در دروان قاجار بنا شده است.
این خانه شامل حیاط، شاهنشین، اتاقک پستو، تالار اصلی، اتاقهای سهدری، ستونهای سنگی، ارسی و… است. سنگ حجاریشده با نقوش برجسته حیوان و گل، گچبری، نقاشی رنگ روغن بهروی سقف چوبی، کاشیکاری، آینهکاری، گره چینی و… از تزیینات این خانه کهن است. در حال حاضر معاونت میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان فارس در خانه تاریخی محتشم مستقر است.
ورودی ساختمان محتشم ازطریق راهرویی به طول هفت متر با دیوارهای آجری امکان پذیر می شود. در کنار این راهرو ودر جوار ضلع شرقی تزئین کاشی هفت رنگ از زیبایی خاصی برخوردار است. در ضلع غربی نیز یک ایوان با دوستون سنگی وسقف چوبی نقاشی شده خودنمایی می کند و ارسیهایی که به ایوان بازمی شوند مزین به تزئینات چوبی بسیار ظریف وآینه کاری هستند. این ایوان که به آن شاه نشین می گفته اند با گچ بریهای زیبایی تزئین شده که نظر هربینده ای رابه خود جلب می کند. حیاط مصفای این بنای تاریخی حالت یک باغ کوچک رادارد که در وسط آن دوحوض سنگی ساخته اند، در وسط حوض که به صورت شرقی -غربی طراحی شده چند فواره سنگی وجود دارد. حجاریها و نقوش برجسته گل وبوته وتصاویر حیوانات برروی سنگهای ازاره که ازجنس گندمک است، سقفهای چوبی نقاشی شده بارنگهای زنده ونقوش ظریف ومتنوع ایوانها وطاق های گچ بری شده، کاشیکاری، آینه کاری وگره چینی روی ارسیها ودرکهای چوبی ازجمله تزئینات این بنای تاریخی هستند.
به دلیل نزدیک بودن این بنا به بنای تاریخی دیوانخانه کریمخانی و ارگ کریمخانی در صورت تمایل می توانید از هر ۳ آثار تاریخی دیدن کنید.
خانه تاریخی محتشم روبروی بنای تاریخی دیوانخانه کریمخانی در خیابانی کنار ارگ کریمخانی در شیراز قرار دارد و از قدیمیترین خانهها در شیراز محسوب میشود
مدخل اصلی خانه در خیابان شاپور واقع است علاوه بر آن دو درب دیگر نیز در کوچه بنبست شمالی قرار دارد.
این خانه از دو بخش تشکیل شدهاست. یک قسمت در شرق که مربوط به دوره قاجار است و بخشی که قدیمی تر بوده و در غرب قرار گرفته و مربوط به دوران زندیه است.
ساختمان اصلی آن در سمت غرب واقع شدهاست. سنگ ایوان حجاری شده و نقشهای جالب و برجسته حیوانات وحشی و گلها بر آن کنده شدهاست. پشت بام این قسمت که فقط منحصر به تالار اصلی میشود شیروانی است.
ساختمان بخش غربی دو طبقه است که طبقه زیرین از حیاط به اندازه دو پله بالاتر است؛ و شامل یک ارسی با شاهنشین و گچبری است. سقفهای چوبی با نقاشی رنگ و روغن است. در دو طرف شاهنشین دو اطاقک پستو مانند دیده میشود. برای رفتن به طبقه بالا دو راهرو در اطراف شاهنشین قرار دارد که در انتهای راهروها پلهها قرار گرفتهاست. در سمت راست و چپ این راهروها دو اتاق سه دری روی اتاقهای سه دری پایین است؛ و دو اتاق موسوم به نمازخانه که دید به تالار اصلی دارد. اتاقهای طبقه بالا همانند طبقه زیرین دارای تزئینات گچبری و سقفهای چوبی نقاشی شدهاست. در نمای این ساختمان دو ستون سنگی به چشم میخورد که بین درکها قرار گرفتهاست. جرزهای دارای تزئینات کاشی کاری است.
در سمت شرق ساختمان که قاجاری است مشرف به خیابان میباشد، این ساختمان دو طبقه و فاقد هنرهای تزئینی است. در سمت شمال جمعاً شش اتاق تو در تو است که راهروی ورودی آن از وسط است. در قسمت زیرین، زیرزمین است که جنبه انباری دارد.محور تقارن بنا به صورت شرقی و غربی است.
درمقایسه این بنا با تعدادی از بناهای دوران زندیه وقاجاریه تشابه گره کاریهای موجود در ارسیها وپنجره با ارگ کریمخانی کاملأمشهوداست.
ورودی ساختمان از طریق راهرویی به طول هفت متر با دیوارهای آجری امکانپذیر میشود. در کنار این راهرو و در جوار ضلع شرقی تزئین کاشی هفت رنگ از زیبایی خاصی برخوردار است. در ضلع غربی نیز یک ایوان با دوستون سنگی وسقف چوبی نقاشی شده خودنمایی میکند و ارسیهایی که به ایوان بازمیشوند مزین به تزئینات چوبی بسیار ظریف وآینه کاری هستند. این ایوان که به آن شاهنشین میگفتهاند با گچ بریهای زیبایی تزئین شده که نظر هربیندهای رابه خود جلب میکند وضلع جنوبی بنا دیواری مزین به طاقنماست.
حیاط مصفای این بنای تاریخی حالت یک باغ کوچک را دارد که در وسط آن دوحوض سنگی ساختهاند، در وسط حوض که به صورت شرقی -غربی طراحی شده چند فواره سنگی وجود دارد.
حجاریها و نقوش برجسته گل وبوته وتصاویر حیوانات بر روی سنگهای ازاره که ازجنس گندمک است، سقفهای چوبی نقاشی شده بارنگهای زنده ونقوش ظریف ومتنوع ایوانها وطاقهای گچ بری شده، کاشیکاری، آینه کاری و گره چینی روی ارسیها و درکهای چوبی ازجمله تزئینات این بنای تاریخی هستند.